جستاری در سنت و مدرنیسم

ﮐﺸﻮری ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﻬﻦ و ﺳﻨﺖﻫﺎی ﻓﺮاوان ﭼﻮن اﯾﺮان، در ﻋﺼﺮ ﺗﺠﺪد ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﻣﺒﻬﻢ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ . از اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ در دﻧﯿﺎی ﻣﺪرن اﻣﺮوز ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺗﻮﻗﻊ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ و اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ وارث ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻨﯽ اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﻨﺖﻫﺎ ﻫﻮﯾﺖ وی را ﺷﮑﻞ ﻣ ﯽدﻫﻨﺪ، ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﯾﮑﯽ و ﻏﺮق ﺷﺪن در دﯾﮕﺮی اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاﻃﯿﻮن ﺑﻪ آن دﭼﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ.

ﻫﻨﺮﻫﺎی ﺳﻨّﺘﯽ اﯾﺮان ﻫﻤﻮاره دارای ﺧﻮاﺻﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را در دﻧﯿﺎی ﻫﻨﺮ ﻣﺘﻤـﺎﯾﺰ از ﺳـﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﯽﮐﺮد و اﯾﺮان ﻫﻤﻮاره ﯾﮑﯽ از ﺳـﻪ ﮐﺸـﻮر اول ﺟﻬـﺎن ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﺻـﻨﺎﯾﻊ دﺳـﺘﯽ و ﻫﻨـﺮﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدی را داﺷﺖ .اﯾﻦ ﻣﺸﺨّﺼﻪ ﻗﺪاﺳﺖ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ و روح زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻤـﺎﻣﯽ آﺛﺎر ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪ وﺿﻮح ﻗﺎﺑﻞ روﯾﺖ ﺑـﻮد و آﺛـﺎر ﺧﻠـﻖ ﺷـﺪه ﻧﺸـﺎن دﻫﻨـﺪه ی روح واﻻی ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻤﯿﻖ اﻧﺴﺎن از زﻧﺪﮔﯽ، زﯾﺒﺎﯾﯽ، رﻧﮓ و ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ.

ﻫﻨﺮ ﺳﻨّﺘﯽ اﯾﺮان زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر ﺗﮑـﺮار ﺷـﺪ، ﺗﻨّـﺰل ﮐـﺮد و از ﻋﻤـﻖ وﺟـﻮد ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪ ﻧﺸـﺄت ﻧﮕﺮﻓﺖ و اﯾﻦ اّﺗﻔﺎق ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻮع زﻧﺪﮔﯽ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﻧـﺎﮔﺰﯾﺮ وارد زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺪرن و ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺪرن ﺷﺪه ﺑﻮد .

ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ اﯾﺮان ﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم ﺣﻀﻮر داﺷـﺖ و از زﻧـﺪﮔﯽ روزﻣـﺮه ی آﻧﻬـﺎ ﺟـﺪا ﻧﺒﻮد، ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ اﺷﯿﺎی ﺗﺰﯾﯿﻨـﯽ و ﺟـــﺎﻧﺒﯽ ﺷـﺪ و ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﻋـــﺪم ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺎرآﻣـﺪ، درﺑﺮﺧﯽ دورهﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ دﭼﺎر اﻓـﻮل ﺷـﺪ. اﯾـﻦ ﺑـﯽ ﺗـﻮﺟﻬﯽ ﺿـﺮﺑﻪ ی ﺑﺰرﮔـﯽ ﺑـﺮ ﺻـﻨﺎﯾﻊ ﻣـﺎ زد. ﺑﺎزارﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺎزارﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﯿﺰ ﺑـﻪ ﺗـﺪرﯾﺞ از دﺳـﺖ رﻓـﺖ . اﻟﺒﺘﻪ اﯾﺮان ﻫﻤﻮاره ﺟﺰو ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر ﺑﺮﺗﺮ ﺟﻬﺎن در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ، ﮐـﻪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻘﺎم آن ﻣﺎ دﭼﺎر اﻓﺖ ﺷﺪﯾﺪی ﺷﺪه اﯾﻢ و ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ اﯾﺮان، ﻧﯿﺎز ﻣﺒﺮم ﺑﻪ ﺗﻮﺟـه و ﺣﻤﺎﯾــﺖ دﺳــﺖ اﻧــﺪرﮐﺎران اﯾــﻦ ﻫﻨــﺮ ﺻــﻨﻌﺖ دارد .ﺑــﺎ وﺟــﻮد ﺗﻤــﺎم اﻓﺘﺨــﺎرات ﻣﻠــﯽ و ﺗﻤــﺎم وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدی ﮐﻪ ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ اﯾﺮان داﺷﺘﻪ و دارد، ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﮐـﻪ اﮐـــﻨﻮن دارد ﺑﺮازﻧﺪه ی ارزشﻫﺎی واﻻی آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﯿﺮاث ﻧﯿﺎﮐﺎن ﻣـﺎ ﻧﯿﺴـﺖ.اﻣﯿﺪ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻨﺎﯾﻊ دﺳـﺘﯽ اﯾـﺮان ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺷﻮد و ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ از ﻣﻬﺠﻮر ﻣﺎﻧﺪن ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ و ﻣﺮگ ﺧﺎﻣﻮش آن ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ.